Za prekursorów biatlonu uznaje się norweskich żołnierzy patrolowców, dla których stanowił on początkowo alternatywną formę treningu żołnierskiego. Pierwsze zawody biatlonowe, w których rywalizowały ze sobą kompanie norweskich pograniczników, rozegrano w 1767 roku, wkrótce potem biegać i strzelać naprzemiennie zaczęła już cała Skandynawia.

Kombinacja biegu narciarskiego i strzelania, jako dyscyplina pokazowa, zadebiutowała na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w 1924 roku. Znana była wówczas pod nazwą „millitary patrol”. Pokazowo biatloniści rywalizowali ponownie na Igrzyskach w 1928, 1936 i 1948 roku, ale dopiero kiedy sport zaczęto uprawiać również poza Skandynawią, w tym przede wszystkim w Rosji, dyscyplina została wpisana w oficjalny program igrzysk. Stało się to ostatecznie podczas Zimowych Igrzysk w 1960 roku, a od tego czasu biatlon wypracował sobie status jednej z najpopularniejszych i najchętniej oglądanej dyscypliny zimowej. Biatlonistki na Igrzyskach zaczęły rywalizować dopiero od imprezy rozegranej w 1992 roku w Albertville.

Nieco wcześniej, bo w 1958 roku w Austrii, odbyły się pierwsze Mistrzostwa Świata w biatlonie. Zawody Pucharu Świata rozgrywane są od sezonu 1977/78 (mężczyźni) i od 1982/83 (kobiety). Rozgrywa się również Mistrzostwa Europy w biatlonie, od dłuższego czasu nie cieszą się one jednak zbyt dużym prestiżem i trudno wśród listy uczestników znaleźć najlepszych w danym czasie biatlonistów starego kontynentu.

Instytucją zarządzającą biatlonem jest powstała w 1998 roku Międzynarodowa Unia Biathlonu (International Biathlon Union - IBU). Wydzieliła się ona z istniejącej od 1948 roku Międzynarodowej Unii Pięcioboju Nowoczesnego i Biathlonu (Union Internationale de Pentathlon Moderne et Biathlon, UIPMB).

Zasadniczo biatlon sprowadza się do rywalizacji biegowej przerywanej dwu lub czterokrotnie wizytą na strzelnicy. Połowa ze wszystkich strzelań w danym wyścigu odbywa się w pozycji stojącej, druga połowa – w pozycji leżącej. Wszystkie biegowe techniki narciarskie są dozwolone. Długość nart nie może być dłuższa niż wysokość zawodnika pomniejszona o 4 cm.

Karabinki z kalibrem 5,6 mm muszą być ładowane ręcznie przez zawodników, jakikolwiek automat lub półautomat jest zabroniony. W trakcie biegu karabin znajduje się na plecach zawodnika, przymocowany jest specjalnymi szelkami.

Cele na strzelnicy zlokalizowane są w odległości 50 metrów od zawodnika. Przy każdej wizycie na strzelnicy, zawodnik musi strącić pięć krążków, których średnica różni się w zależności od pozycji strzeleckiej. I tak przy pozycji stojącej biatlonista strzela do krążka o średnicy 115 mm, a w pozycji leżącej – 45 mm. Dzięki specjalnemu mechanizmowi, w który wyposażona jest tarcza strzelnicza, trafiony cel automatycznie zasłaniany jest białym krążkiem przez co zawodnik na bieżąco informowany jest o skuteczności swojego strzelania.

W zależności od konkurencji, różne są konsekwencje wykonania niecelnego strzału:

• Runda karna – przebiegnięcie dodatkowych 150 m - najlepszym biatlonistom zajmuje to od 20 do 30 sekund): karę tą stosuje się w biegach sprinterskich, ze startu wspólnego i biegach na dochodzenie (pościgowych).
• Minuta karna – doliczenie minuty do całkowitego czasu biegu: taki system obowiązuje w przypadku biegu indywidualnego.
• Dobieranie – w biegach sztafetowych i mieszanych każdy zawodnik dysponuje nie pięcioma, a ośmioma nabojami. Jeśli nie uda mu się strącić krążków w pierwszym podejściu, może ponownie załadować karabin i wykonać trzy dodatkowe strzały. W sytuacji, w której mimo dodatkowych podejść nie jest w stanie zestrzelić wszystkich krążków, musi pobiec taką ilość karnych rund, ile krążków pozostało niezestrzelonych.

Zawody biatlonowe zwycięża zawodnik / zawodniczka, która uzyska najlepszy łączny czas (bieg indywidualny i sprinterski) lub przekroczy linię mety jako pierwszy (bieg pościgowy, bieg ze startu wspólnego, bieg sztafetowy, bieg mieszany), co wcale nie musi łączyć się z uzyskaniem najlepszego rezultatu czasowego (bieg pościgowy).

W ramach zawodów biatlonowych rozgrywa się siedem konkurencji:

1. Bieg indywidualny – jest najstarszą konkurencją biatlonową. Rywalizacja mężczyzn odbywa się na dystansie 20 km, kobiety startują na dystansie o pięć kilometrów krótszym. W czasie biegu zawodnicy muszą pięciokrotnie stawić się na strzelnicy w następującej sekwencji pozycji: pozycja leżąca - pozycja stojąca - pozycja leżąca - pozycja stojąca. Za każdy nietrafiony krążek zawodnik karany jest dodatkową minutą wliczaną do całkowitego czasu biegu. Uczestnicy biegu indywidualnego startują w odstępach czasowych (z reguły jest to 30 sekund). Zwycięża zawodnik z najlepszym czasem.


2. Bieg sprinterski – jest jedną z najczęściej rozgrywanych konkurencji. Zawodnicy rywalizują na dystansie 10 km – mężczyźni i 7,5 kilometra – kobiety. W trakcie biegu uczestnicy zawodów muszą pojawić się na strzelnicy dwukrotnie: raz w pozycji leżącej i raz w stojącej. Karą za spudłowanie jest konieczność przebiegnięcia rundy karnej (dodatkowe 150 m). Zawodnik, który po swoim niecelnym strzale nie odbędzie rundy karnej jest automatycznie zdyskwalifikowany z dalszej rywalizacji. Podobnie jak w biegu indywidualnym, uczestnicy startują pojedynczo w jednakowych odstępach czasowych. Zwycięża zawodnik z najlepszym czasem.


3. Bieg pościgowy (na dochodzenie) – kolejność startu w tej konkurencji wyznacza pozycja zajęta podczas biegu poprzedzającego – biegu indywidualnego lub częściej sprintu. Odstępy czasowe między startującymi zawodnikami również wyznaczone są w oparciu o rezultaty wyścigu poprzedzającego. Uczestnicy pokonują dystans 12,5 km (mężczyźni) i 10 km (kobiety) przerywany czterema wizytami na strzelnicy: dwukrotnie w pozycji leżącej i tyle samo w pozycji stojącej (w takiej właśnie sekwencji). Każdy błąd kosztuje zawodnika konieczność przebiegnięcia 150-metrowej rundy karnej. Wygrywa uczestnik przekraczający linię mety jako pierwszy.


4. Bieg ze startu wspólnego (bieg masowy) – w tej konkurencji wszyscy uczestnicy startują razem, ustawieni w rzędy. By uniknąć tłoku na strzelnicy, liczba uczestników w biegu masowym jest ograniczona zazwyczaj do trzydziestu. W zawodach Pucharu Świata w biegu masowym startuje czołowa trzydziestka klasyfikacji generalnej. Bieg ten rozgrywany jest na dystansie 15 km dla mężczyzn i 12,5 km dla kobiet, podczas którego każdy zawodnik/zawodniczka musi wykonać cztery strzelania – dwa w pozycji leżącej i dwa w pozycji stojącej (w takiej sekwencji). Za każde pudło obowiązuje kara przebiegnięcia 150-metrowej rundy karnej. Wygrywa uczestnik, który jako pierwszy przekroczy linię mety.


5. Bieg sztafetowy – w tej konkurencji startuje czterech zawodników reprezentujących kraj lub klub – w zależności od rodzaju zawodów. Każdy z nich na swoim odcinku przebiec musi po 7,5 km dla mężczyzn i 6 km dla kobiet oraz wykonać dwa strzelania: jedno w pozycji leżącej i jedno w pozycji stojącej. W przeciwieństwie do konkurencji indywidualnych, każdy uczestnik dysponuje nie pięcioma, a ośmioma nabojami. Nadwyżkowe trzy naboje może doładowywać pojedynczo po pierwszych pięciu strzałach z regularnej puli, gdy któryś ze strzałów będzie niecelny. Jeśli mimo wykorzystania dodatkowych trzech naboi nie uda mu się zestrzelić pięciu krążków, musi przebiec 150-metrową rundę karną. Pierwsza zmiana zawodników startuje razem, kolejne w zależności od momentu przybiegnięcia biatlonisty na linię zmian. W celu wykonania prawidłowej, zgodnej z regulaminem zmiany, zmieniający zawodnik musi dotknąć kolejnego uczestnika sztafety.


6. Bieg mieszany – jest w zasadzie biegiem sztafetowym, z tymże na dwóch pierwszych zmianach biegną reprezentujące daną sztafetę kobiety, a na pozostałych mężczyźni. Pierwsza zmiana startuje jednocześnie, jak w biegu ze startu wspólnego. Każda z biatlonistek musi przebiec na swoim odcinku po 6 km i wykonać w tym czasie dwa strzelania, po jednym w pozycji leżącej i stojącej. Na trzeciej i czwartej zmianie biegną mężczyźni i w tym przypadku dystans wydłuża się do 7,5 km. Liczba obowiązkowych wizyt na strzelnicy pozostaje bez zmian (po jednym strzelaniu w pozycji stojącej i leżącej). Zasady dotyczące strzelania, konsekwencji niecelnych strzałów i wykonywania zmian są takie same jak w biegu sztafetowym.


7. Bieg drużynowy – to konkurencja, którą na zawodach biatlonowych rozgrywa się najrzadziej. Czterech zawodników reprezentujących daną drużynę biegnie razem. W trakcie biegu wykonują cztery strzelania, z tymże dwóch z nich strzela tylko w pozycji leżącej a pozostałych dwóch tylko w pozycji stojącej. W razie oddania niecelnego strzału rundę karną przebiec musi zawodnik, który podczas danej wizyty na strzelnicy nie wykonywał strzelania. Zawodnicy jednej drużyny przybiegać i wybiegać ze strzelnicy muszą razem. Równocześnie muszą również zameldować się na mecie wyścigu – może dzielić ich najwyżej 15-sekundowa różnica czasowa. Jeśli zostanie ona przekroczona, drużyna karana jest doliczeniem dodatkowej karnej minuty do łącznego czasu biegu.

Podstawowym wyposażeniem biatlonisty są narty, których długość nie może przekraczać wzrostu zawodnika pomniejszonego o cztery centymetry. Dodatkowo zawodnik wyposażony jest w kijki, które ułatwiają bieg, zwłaszcza na stromych podjazdach.

Karabin biatlonisty waży 3,5 kg (wraz z amunicją) i w trakcie biegu musi znajdować się cały czas na plecach zawodnika (stosuje się specjalne, utrzymujące pasy). W dyscyplinie wykorzystuje się karabinki z kalibrem 5,6 mm. Zabronione jest korzystanie z jakiejkolwiek broni automatycznej lub półautomatycznej – muszą one być ładowane ręcznie przez zawodników.